21 Eylül 1918 – 3 Aralık 2001
Juan José Arreola, yirminci yüzyılda Meksika’nın kısa öykücülüğünü oluşturan genç yazarların arasında yer aldı. Yerel temalara odaklanan gerçekçi edebiyatın yerine Meksika geleneğiyle çatışan, evrensel temalara hitap eden hicivsel, cesur ve modernist eserler yazdı. Öykülerinde yaşamın saçmalığına, ikiyüzlülüğe, kayıtsızlığa, dindarlığa, ticarileşmeye, materyalizme ve cinsiyetler arasındaki uyumsuzluğa saldırdı.
Meksika’nın batısındaki Zapotlan el Grande’de dindar bir ailenin on dört çocuğunun dördüncüsü olarak doğan Arreola, çocukluğundan itibaren edebiyata ilgi gösterdi ancak küçük yaşta eğitimine son vermek zorunda kaldı. On iki yaşındayken ilk olarak bir kitapçıda çırak olarak çalışan yazar, 1939’da oyunculuk eğitimi almak için Instituto de Bellas Artes’e kaydolduğu Mexico City’ye taşınmadan önce Zapotlan’da birçok işte çalıştı.
Başkentte geçirdiği süre boyunca yazmaya, bir grup genç Meksikalı yazarla birlikte anılmaya başladı. Kırklı yılların başında kısa süreyle yayınlanan edebiyat dergisi Pan‘ın yaratılmasında Juan Rulfo’yla işbirliği yaptı ve 1943’te ilk ulusal eseri “Hizo el bien mientras vivio” adlı eserini yayınladı. Arreola, oyuncu olarak Fransa’ya seyahat etme şansı da buldu. 1945’teki Avrupa seyahati kısa sürdü. Nevrotik bir rahatsızlık nedeniyle ülkesine döndü. Bir sonraki yıl Mexico City’de, Fondo de Cultura Economica‘da editörlük yaptı.
Arreola, 1949’da Varia invención adındaki öykü kitabını yayınladı. Eser, Mexico City’nin edebi çevrelerinde fark edilmesine ve okunmasına rağmen eleştirmenlerden neredeyse hiçbir yanıt almamıştı. İlk oyunu olan La hora de todos, 1953’te sahnelendi ve bir sonraki yıl yayınlandı. 1958’de sanatçı Hector Xavier’in illüstrasyonlarıyla birlikte Punta de plata adlı kitabı yayınlandı. Bu çalışma daha sonra genişletildi ve Bestiaries olarak yeniden adlandırıldı. Bir sonraki öykü kitabı, Confabulario (1962) üç yıl sonra yayınlandı ve olumlu yorumlar aldı.
1963’te, Arreola, tek romanı olan The Fair‘ı yazdı. Aynı yıl Xavier Villaurrutia Ödülü’nü aldı. 1964’te, Los Presentes ve El Unicornio antolojilerini düzenledi. Ayrıca, National Autonomous University’de profesörlük yaptı. Sekiz yıl sonra ikinci oyunu Tercera llamada tercera! o empesamos sin usted‘ı da içeren Palindrome‘u tamamladı. Arreola bundan sonra konferanslar üzerine yoğunlaştı ve televizyon programları yaptı. 1973’te La palabra educación‘u ve 1976’da Inventario‘yu yayınladı. Yıllar sonra ise bunları edebi bir çalışma izledi -Ramón López Velarde: Una lectura parcial de Juan José Arreola (1988). Bu kitapla Arreola, eserlerinde önemli bir varlık olarak tanıdığı şair Velarde’ye saygısını sunuyordu. (Benim arayışım, saçma ve servetim, López Velarde’den geliyor).
Kariyerinin sonuna doğru Arreola, Meksika edebiyatına yaptığı katkılardan dolayı çok övgü aldı. 1969’da Ciudad Guzmán’ın José Clemente Orozco Kültür Grubu tarafından kabul edildi. 1979’da Ulusal Edebiyat Ödülü‘nü (Premio Nacional en Letras), 1989’da Jalisco Ödülü’nü, 1992’de Literatura Latinoamericana y del Caribe Juan Rulfo Ödülü’nü,1997’de Alfonso Reyes Ödülü’nü ve 1998’de, Ramón López Velarde Ödülü’nü aldı.
1999 yılında, sekseninci doğum gününde, Arreola iki yıl sonra öldüğü Guadalajara’nın favori insanı seçildi.
Çeşitli türlerde yazmış olmasına rağmen, Arreola, özgünlüğü ve felsefi karmaşıklığı nedeniyle övülen kısa öyküleriyle bilinir. Tek sayfalık kısa hikâyelerden, tarihsel figürler içeren varoluşsal kısa öykülerden uydurma biyografilere kadar uzanan eserleri, esprili ve hicivli mizahının yanı sıra derin sinizm ve yaygın saçmalık duygusunu da gözler önüne serer. Arreola çalışmalarında Giovanni Papini, Marcel Schwob, Borges ve Franz Kafka’dan etkilenmiştir.
Gerçekten de Arreola’nın ünü, ince güzellikleri, hicivleri ve içten gelen alegorik unsurları nedeniyle övgüyle karşılanan, neredeyse evrensel olarak olumlu tepkilere yol açan kısa öykülerine dayanıyor. Onun bakış açısı varoluşsal -insanoğlunun duygusal izolasyonunu ve insan varoluşunun mantıksızlığını vurgulayan- ve kesinlikle modern olarak tanımlanmıştır.
Eleştirmenler kısa öykülerine olumlu tepki verdiler. Arjantinli yazar Jorge Luis Borges’inkilerle karşılaştırmaları uyandıran parçaları evrenselleştirdi. Kısa öyküleri onu Meksika’nın en önde gelen yazarlarından biri olarak ölümsüzleştirmiştir.